‹ Jak powinien żywić się pacjent z zaburzeniami nastroju?
Probiotyki
Prof. dr hab. n. med. Ewa Stachowska (na podstawie książki „Dieta na poprawę nastroju. Żywienie dla osób z depresją)
Przez żołądek do mózgu? Okazuje się, że poprawić nastrój może nie tyle produkt, który dobrze smakuje, co taki, które dobrze wpływa na mikrobiotę jelitową.
Modulacja osi mózgowo-jelitowej może być realizowana za pomocą terapii z zastosowaniem prebiotyków i probiotyków. Do stosunkowo nowej grupy probiotyków zaliczyć można psychobiotyki – czyli szczepy bakteryjne przynoszące korzyści dla zdrowia psychicznego poprzez interakcję z osią mózgowo-jelitową. Terapia psychobiotykami powinna obejmować także zastosowanie prebiotyków, wspierających wzrost komensalnych bakterii jelitowych.
Właściwości probiotyków są szczepozależne, co oznacza że wśród szczepów są te, które przyczyniają się do poprawy funkcji bariery jelitowej i nabłonka jelitowego, ale też takie, które modulują funkcje mózgu poprzez zmianę syntezy neurotransmiterów. Misra i wsp. zauważyli, że niektóre szczepy psychobiotyczne mogą bezpośrednio aktywować szlaki nerwowe, modulować czynniki neurotroficzne i chronić mikroorganizmy przed stresem. Są to szczepy:
Lactobacillus fermentum NS8 i NS9, Lactobacillus casei Shirota, Lactobacillus gasseri OLL2809, Lactobacillus rhamnosus JB-1, Lactobacillus helveticus Rosell-52, Lactobacillus acidophilus W37, Lactobacillus brevis W63, Lactococcus lactis W19 i W58, Bifidobacterium longum Rosell-175, Bifidobacterium longum NCC3001, Bifidobacterium longum 1714, Bifidobacterium bifidum W23, Bifidobacterium lactis W52, Lactobacillus plantarum 299v.
Im więcej bodźców stresowych w naszym życiu, tym silniejszej „armii” bakterii probiotycznych potrzebujemy. Psychobiotyki są jak elitarne jednostki wojskowe, które warto posłać na misję w przypadku intensywnego i/lub przewlekłego stresu, a także zaburzeń depresyjnych i lękowych.
Wśród nich należy wyróżnić dwa szczepy: Lactobacillus helveticus Rosell – 52 oraz Bifidobacterium longum Rosell – 175 (dostępne w Polsce w produkcie Sanprobi Stress). To kompozycja, która przeszła wiele badań klinicznych (z udziałem ludzi). Badacze sprawdzili, że działając w duecie, szczepy te mogą m.in.
- łagodzić dolegliwości żołądkowo-jelitowe związane ze stresem (Diop, 2008),
- obniżać stężenie hormonu stresu – kortyzolu (Messaoudi, 2010, 2011),
- wspomagać terapię lekami antydepresyjnymi i zwiększać wytwarzanie serotoniny z tryptofanu (Kazemi, 2018).
Warto dodać, że mają one rekomendację Departamentu ds. Produktów Leczniczych Pochodzenia Naturalnego i Dostępnych bez Recepty z Kanady (NNHPD, ang. Natural and Non-prescription Health Product Directorate) oraz Brazylijskiej Agencji Nadzoru Zdrowia (ANIVISA). W ten sposób szczepy oficjalnie uznano za bezpieczne i szczególnie korzystne dla zdrowia psychicznego.
Kilka słów o kiszonakch
Pojawiają się badania wykazujące pozytywną rolę szczepów bakteryjnych pochodzących z żywności fermentowanej (kiszonek) na funkcje bariery jelitowej oraz na działanie potencjalnie przeciwlękowe (szczepy Lactobacillus helveticus R0052 i Bifidobacterium longum). Nie są one jednak tak skoncentrowane jak w kapsułce probiotycznej, która dostarcza nam odpowiednią ich ilość i zapewnia jakość. Pewne jest natomiast, że kiszonki są bogatym źródłem witamin z grupy B. Dzieje się tak dlatego, że mikroorganizmy wytwarzają je podczas fermentacji żywności. Jest to ryboflawina (B2), niacyna (B3), pirydoksyna (B6) i kwas foliowy. Szacuje się że mikrobiota pokrywa 37% dziennego pokrycia zapotrzebowania na kwas foliowy, 31% na kobalaminę (B12) i 86% na pirodyksynę, czyli witaminy, których często brakuje w grupach osób z depresją.
Literatura:
- Dinan T.G., Stanton C., Long-Smith C. et al. Feeding melancholic microbes: MyNewGut recommendations on diet and mood. Clin Nutr. 2019;38(5):1995-2001. doi:10.1016/j.clnu.2018.11.010.
- Dinan T.G., Stanton C., Cryan J.F. Psychobiotics: a novel class of psychotropic. Biol Psychiatry. 2013;74(10):720-726. doi:10.1016/j.biopsych.2013.05.001.
- Quigley E.M.M. The Gut-Brain Axis and the Microbiome: Clues to Pathophysiology and Opportunities for Novel Management Strategies in Irritable Bowel Syndrome (IBS). J Clin Med. 2018;7(1). doi:10.3390/jcm7010006.
- Guarino M.P.L., Altomare A., Emerenziani S. et al. Mechanisms of Action of Prebiotics and Their Effects on Gastro-Intestinal Disorders in Adults. Nutrients. 2020;12(4). doi:10.3390/nu12041037.
- Diop L. et al., Probiotic food supplement reduces stress-induced gastrointestinal symptoms in volunteers: a double-blind, placebo-controlled, randomized trial, „Nutrition Research”, 28, no. 1 (January 2008), s. 1-5. doi: 10.1016/j.nutres.2007.10.001.
- Messaoudi M. et al., Assessment of psychotropic-like properties of a probiotic formulation (Lactobacillus helveticus R0052 and Bifidobacterium longum R0175) in rats and human subjects, „The British Journal of Nutrition”, 105, no. 5 (March 2011), s. 755-764. doi: 10.1017/S0007114510004319. Epub 2010 Oct 26.
- Messaoudi M. et al., Beneficial psychological effects of a probiotic formulation (Lactobacillus helveticus R0052 and Bifidobacterium longum R0175) in healthy human volunteers, „Gut Microbes”, 2, no. 4 (July-August 2011), s. 256-261. doi: 10.4161/gmic.2.4.16108. Epub 2011 Jul 1.
- Kazemi A et al., Effect of probiotic and prebiotic vs placebo on psychological outcomes in patients with major depressive disorder: A randomized clinical trial, „Clinical nutition (Edinburgh, Scotland)”, 28, no. 2 (April 2019). doi: 10.1016/j.clnu.2018.04.010. Epub 2018 Apr 24.
- Aslam H., Green J., Jacka F.N. et al. Fermented foods, the gut and mental health: a mechanistic overview with implications for depression and anxiety. Nutr Neurosci. Published online November 11, 2018:1-13. doi:10.1080/1028415X.2018.1544332.
- Magnúsdóttir S., Ravcheev D., de Crécy-Lagard V., Thiele I. Systematic genome assessment of B-vitamin biosynthesis suggests co-operation among gut microbes. Front Genet. 2015;6:148. doi:10.3389/fgene.2015.00148.