‹ Lęk, który odbiera oddech. Jak go rozpoznać, zrozumieć i wspierać leczenie?
Lęk to jedno z najczęstszych, a zarazem najbardziej niedocenianych doświadczeń psychicznych naszych czasów. Może być jak cichy szept w tle lub jak nagła burza, która paraliżuje ciało i myśli. To nie tylko „stres”, który da się „opanować silną wolą”. To realne, biologiczne i psychiczne zjawisko, które – nieleczone – potrafi zniszczyć jakość życia.
Z perspektywy zdrowia publicznego lęk to poważne wyzwanie: wpływa na funkcjonowanie jednostki, obniża produktywność, zwiększa ryzyko chorób somatycznych, a także przyczynia się do wykluczenia społecznego i problemów zawodowych.
Lęk lękowi nierówny: najczęstsze zaburzenia lękowe
Współczesna psychiatria wyróżnia kilka typów zaburzeń lękowych, które różnią się objawami, intensywnością i wpływem na życie codzienne.
1. Uogólnione zaburzenie lękowe (GAD)
To lęk, który trwa i trwa… bez wyraźnej przyczyny. Osoby z GAD stale się martwią – o zdrowie, finanse, bliskich, pracę – nawet gdy nie ma realnego zagrożenia. Towarzyszą temu objawy fizyczne: napięcie mięśni, trudności z koncentracją, bezsenność, drażliwość.
2. Ataki paniki i zaburzenie paniczne
To nagłe fale intensywnego lęku, które pojawiają się „znikąd”. Serce bije jak szalone, brakuje powietrza, drżą ręce, pojawia się uczucie „zaraz umrę” lub „zwariuję”. Kiedy ataki paniki się powtarzają i prowadzą do unikania określonych sytuacji, mówimy o zaburzeniu panicznym.
3. Fobie specyficzne i fobia społeczna
Fobia to silny lęk przed konkretnym obiektem (np. pająkami, igłami, lataniem) lub sytuacją (np. wystąpieniami publicznymi). W przypadku fobii społecznej osoba panicznie boi się oceny przez innych. Często prowadzi to do izolacji, unikania pracy, studiów, relacji.
4. Zespół stresu pourazowego (PTSD)
PTSD może pojawić się po doświadczeniu lub byciu świadkiem mocno traumatyzującego wydarzenia: wypadku, napaści, wojny, przemocy. Objawy obejmują nawracające koszmary, flashbacki, drażliwość, nadmierną czujność oraz silne unikanie wszystkiego, co przypomina o traumie.
5. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD)
W OCD lęk objawia się poprzez natrętne, niechciane myśli (obsesje), które wywołują przymus wykonywania powtarzalnych czynności (kompulsje) – np. mycia rąk, sprawdzania, liczenia. Czynności te nie przynoszą ulgi, lecz chwilowe złagodzenie napięcia.
Lęk ma ciało… i mikrobiotę
Coraz więcej badań wskazuje, że lęk to nie tylko problem psychiczny, ale i somatyczny. Nasz układ nerwowy nie działa w oderwaniu od ciała – a zwłaszcza od jelit. Mózg i jelita są ze sobą połączone tzw. osią mózgowo–jelitową. To dzięki niej mikrobita jelitowa może wpływać na nasz nastrój, poziom lęku i odporność na stres.
Psychobiotyki – naturalne wsparcie w leczeniu lęku
Nie zastąpią terapii, nie są cudownym lekiem. Ale mogą być cennym wsparciem. Psychobiotyki, czyli probiotyki wpływające na zdrowie psychiczne, zyskują coraz więcej dowodów naukowych na swoje działanie.
Szczególnie obiecujące są:
- Lactobacillus helveticus Rosell–52
- Bifidobacterium longum Rosell–175
W badaniach wykazano, że ta kombinacja:
- zmniejsza objawy lęku i stresu,
- obniża poziom kortyzolu,
- poprawia jakość snu i ogólne samopoczucie.
W 2011 r. zespół Messaoudi i wsp. opublikował badanie, w którym osoby przyjmujące tę kombinację psychobiotyków przez 30 dni odczuły wyraźną poprawę nastroju i zmniejszenie objawów lęku w porównaniu do grupy placebo (Messaoudi et al., British Journal of Nutrition).
Lęk to nie słabość, to sygnał, że warto o siebie zadbać
Jeśli doświadczasz lęku – nie jesteś sam_a. W Polsce zaburzenia lękowe mogą dotyczyć nawet 1 na 5 osób w ciągu życia. Nie musisz cierpieć w milczeniu. Szukaj pomocy: psychologa, psychiatry, terapeuty. A gdy już zaczniesz drogę leczenia, zadbaj też o swoje jelita. Czasem to, co małe – jak bakteria – może mieć ogromny wpływ na samopoczucie.
Tekst: Joanna Chatizow