PSYCHOBIOTYKI

‹ Dolegliwości żołądkowo-jelitowe w depresji a probiotykoterapia

Autor: dr n. med. Dominika Maciejewska

Oś mózgowo-jelitowa

Związek między ośrodkowym układem nerwowym a układem pokarmowym oparty jest na funkcjonowaniu osi mózgowo-jelitowej, nazywanej również osią mózg-mikrobiota-jelito. Funkcjonowanie tej osi może być zaburzone przez wiele czynników: zarówno tych związanych z układem pokarmowym (jak dysbioza jelitowa), jak i układem nerwowym (jak przewlekły stres). Patogeneza chorób gastroenterologicznych często obejmuje zagadnienia z zakresu problematyki psychiatrycznej, które wskazują na  współistnienie różnych stanów emocjonalnych z dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi. Przykładem może być biegunka emocjonalna, która jest jednym z częściej spotykanych zaburzeń czynnościowych jelit. Przypadłość ta związana jest z nadmierną perystaltyką jelita grubego, związaną z silnym przeżyciem emocjonalnym i  przeżywaniem zwiększonego napięcia nerwowego

Zaburzenia osi mózgowo-jelitowej a depresja

Najczęstszymi objawami ze strony układu pokarmowego w zaburzeniach depresyjnych są dyskomfort w jamie brzusznej, nudności, „przelewanie” w żołądku, brak łaknienia, zaparcia, czy biegunki. Pacjenci ci cierpią również częściej na zespół jelita nadwrażliwego (IBS), który występuje u 33% osób z depresją (w populacji ogólnej 16%). Często możemy spotkać się z opinią specjalistów, że różnorodne objawy żołądkowo-jelitowe są nieodłączną częścią zespołów lękowo-depresyjnych.

Mechanizm działania psychobiotyków

Psychobiotyki to grupa bakterii probiotycznych o udowodnionym działaniu na oś mózgowo-jelitową. Warto podkreślić, że działanie psychobiotyków jest zależne od podawanego szczepu. Przyjmowany preparat powinien działać na wielu płaszczyznach i przynosić widoczną poprawę nie tylko w zakresie układu nerwowego, ale również zmniejszać częstość objawów żołądkowo-jelitowych. Badania naukowe pokazują, że niektóre psychobiotyki wykazują szereg właściwości związanych z regulacją osi mózgowo-jelitowej, możemy do nich zaliczyć takie działania, jak:

• poprawa funkcji i zapewnienie szczelności bariery jelitowej;
• regulacja układu immunologicznego przewodu pokarmowego (GALT):
•  zwiększenie syntezy cytokin przeciwzapalnych.

Psychobiotyki w badaniach naukowych

W 2008 roku Diop i wsp. po raz pierwszy udowodnili, że odpowiednia dobrana probiotykoterapia pomaga zredukować objawy żołądkowo-jelitowe wywołane stresem. W przeprowadzonym badaniu klinicznym pacjenci przez 3 tygodnie otrzymywali preparat zawierający Lactobacillus helveticus Rosell® – 52 (wcześniej występujący pod nazwą Lactobacillus acidophilus Rosell-52) i Bifidobacterium longum Rosell-175 w dawce 3 x 10⁹ CFU/dobę lub placebo. U grupy pacjentów otrzymujących probiotyk znacznie zmniejszyły się dwa z badanych objawów żołądkowo-jelitowych wywołanych stresem: ból brzucha i nudności . Ciekawe badania przeprowadził również Messaoudi wraz ze swoim zespołem badawczym, który udowodnił pozytywny wpływ szczepów Lactobacillus helveticus Rosell® – 52 i Bifidobacterium longum Rosell-175 na objawy lękowe i odpowiedź na stres. Wykazano, że już 30-dniowa probiotykoterapia pozwala zmniejszyć lęk, poczucie winy oraz zwiększyć zdolność rozwiązywania problemów. Okazało się również, że badane szczepy obniżyły wydzielanie kortyzolu, co wiązało się ze zmniejszeniem odczuć stresowych.

Literatura:

1. Bermúdez-Humarán LG, Salinas E, Ortiz GG, Ramirez-Jirano LJ, Morales JA, Bitzer-Quintero OK. From Probiotics to Psychobiotics: Live Beneficial Bacteria Which Act on the Brain-Gut Axis. Nutrients. 2019;11(4):890. Published 2019 Apr 20. doi:10.3390/nu11040890.
2. Diop L, Guillou S, Durand H. Probiotic food supplement reduces stress-induced gastrointestinal symptoms in volunteers: a double-blind, placebo-controlled, randomized trial. Nutr Res. 2008 Jan;28(1):1-5. doi: 10.1016/j.nutres.2007.10.001.
3. Messaoudi M, Violle N, Bisson J-F, Desor D, Javelot H, Rougeot C. Beneficial psychological effects of a probiotic formulation (Lactobacillus helveticus R0052 and Bifidobacterium longum R0175) in healthy human volunteers. Gut Microbes 2011; 2:4, pages 256-261.
4. Gulas, E., Wysiadecki, G., Strzelecki, D., Gawlik-Kotelnicka, O. & Polguj, M. Can microbiology affect psychiatry? A link between gut microbiota and psychiatric disorders. Psychiatr. Pol. 52, 1–17 (2018).  
5. Orzechowska, A. & Gałecki, P. Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego? Med. Po Dyplomie 7, 72–80 (2015).