‹ Jak powinien żywić się pacjent z zaburzeniami nastroju?
Mięso, ryby, tłuszcze
Prof. dr hab. n. med. Ewa Stachowska (na podstawie książki „Dieta na poprawę nastroju. Żywienie dla osób z depresją)
W jadłospisie pacjenta z depresją powinny przeważać małe, tłuste ryby. Można ich zjeść do 5-6 porcji tygodniowo (małe rybki mniej kumulują metali ciężkich). Dobry jest też drób (nie więcej niż 4 porcje tygodniowo). Natomiast czerwone mięso należy jeść nie częściej niż 2 razy w tygodniu. Docelowo nawet do 4 porcji miesięcznie.
Dieta polecana pacjentom z zaburzeniami nastroju nie jest dietą chudą! Typowy skład posiłków dostarcza blisko 37% energii ogółem z tłuszczów, w tym 19% z jednonienasyconych kwasów tłuszczowych, 5% z wielonienasyconych, a tylko 9% z tłuszczów nasyconych (15% z białka i 43% energii z węglowodanów).
Wielonienasycone tłuszcze (PUFA), obecne w diecie śródziemnomorskiej, mają zasadnicze znaczenie dla przebiegu choroby. Mózg jest bowiem organem bogatym w niezbędne dla jego prawidłowej funkcji lipidy (fosfolipidy, sfingolipidy, gangliozydy i cholesterol). Szczególnie glicerofosfolipidy muszą zawierać odpowiednie ilości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (PUFA), z których najważniejsze są kwas dokozaheksaenowy (DHA), kwas arachidonowy i kwas dokozatetraenowy. Kwasy te powstają w wyniku konwersji z tzw. niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (linolowego i alfa linolenowego) dostarczanych do organizmu wyłącznie z dietą.
Na szczególną rolę zasługują pochodzące z oleju rybnego oraz alg wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 PUFA . Są mocne dowody epidemiologiczne wskazujące, że osoby stosujące dietę bogatą w ryby mają niższe wskaźniki depresji, niż osoby jedzące ryby sporadycznie. Hibbeln był jednym z pierwszych badaczy, który wykazał znaczenie kwasów omega-3 PUFA dla zdrowia psychicznego – w badaniach jego zespołu wykazano istnienie ujemnej korelacji między spożyciem tłustych ryb a występowaniem depresji.
Szczególnie warto podkreślić antydepresyjne działanie kwasu eikozapentaenowego (EPA), który podany pacjentom opornym na działanie leku antydepresyjnego zauważalnie poprawił (po 3 tygodniach od rozpoczęcia suplementacji) ich stan zdrowia. W innych badaniach, w których przez rok obserwowano grupę pacjentów opornych na leczenie antydepresantami, uzyskano ciekawe wyniki: u chorych, którzy oprócz leku antydepresyjnego otrzymali 1 g EPA dziennie uzyskano lepszą odpowiedź na leczenie (w stosunku do grupy otrzymującej placebo).
Tłuszcze omega-3 PUFA w diecie śródziemnomorskiej mają udowodniony charakter przeciwzapalny i przywracają zjawisko eubiozy (poprawiają skład mikrobioty jelitowej). Gdy podano je w formie suplementu lub specjalistycznego napoju (jako mieszankę kwasu eikozapentaenowego i dokozaheksaenowego), stymulowały wzrost kilku rodzajów bakterii wytwarzających krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe: Bifidobacterium, Roseburia i Lactobacillus.
Literatura:
- Haag M. Essential fatty acids and the brain. Can J Psychiatry. 2003;48(3):195-203. doi:10.1177/070674370304800308.
- Li F., Liu X., Zhang D. Fish consumption and risk of depression: a meta-analysis. J Epidemiol Community Health. 2016;70(3):299-304. doi:10.1136/jech-2015-206278.
- Hibbeln J.R. Fish consumption and major depression. Lancet. 1998;351(9110):1213. doi:10.1016/S0140-6736(05)79168-6.
- Nemets B., Stahl Z., Belmaker R.H. Addition of omega-3 fatty acid to maintenance medication treatment for recurrent unipolar depressive disorder. Am J Psychiatry. 2002;159(3):477-479. doi:10.1176/appi.ajp.159.3.477.
- Peet M., Horrobin D.F. A dose-ranging study of the effects of ethyl-eicosapentaenoate in patients with ongoing depression despite apparently adequate treatment with standard drugs. Arch Gen Psychiatry. 2002;59(10):913-919. doi:10.1001/archpsyc.59.10.913.
- Mazzocchi A., Leone L., Agostoni C., Pali-Schöll I. The Secrets of the Mediterranean Diet. Does [Only] Olive Oil Matter? Nutrients. 2019;11(12). doi:10.3390/nu11122941.
- Watson H., Mitra S., Croden F.C. et al. A randomised trial of the effect of omega-3 polyunsaturated fatty acid supplements on the human intestinal microbiota. Gut. 2018;67(11):1974-1983. doi:10.1136/gutjnl-2017-314968.